Adam Smith Kimdir? Biyografi, bölümünde Adam Smith Kimdir? Biyografi sayfası ile karşınızdayız. Adam Smith Kimdir? Biyografi detayları ile daha da iyi tanıyalım.
Adam Smith, 16 Haziran 1723 senesinde İskoçya’nın Fife eyaletinin Kirkcaldy şehrinde çalışan bir gümrük denetleyicisinin oğlu olarak dünyaya geldi.
Yaklaşık 4 yaşlarında bir çingene çetesi aracılığıyla kaçırılmış, ama kısa bir sürede amcası aracılığıyla kurtarılıp annesine geri teslim edilmiştir. Smith bu sıkıntıyı kısa bir sürede atlatıp annesi ile eski yakınlığını kısa bir sürede yakalamıştır.
Adam Smith, 14 yaşında Glasgow Üniversitesi’nde ahlak felsefesi hususunda, Francis Hutcheson’ın yanında eğitim görmeye başladı. Özgürlük, hukuk ve ifade özgürlüğü konularındaki tutkusu burada alevlenmiştir. 1740 senesinde Oxford’daki Balliol Koleji’nde okumaya başlamış fakat 1746 senesinde okulu terkedip Oxford’un imtiyaz denetimi hususunda eleştirmenlik yapmaya başlamıştır. 1748 senesinde Edinburgh’da Lord Kames’in koruması altında kamu konferansları vermiş, konuşma sanatı ve belles-lettres konularına değinmiştir. Sonraları “servet yönetimi” konusunu ele almış ve bu sürede, yani yirmili yaşlarının sonlarına doğru, ardından ‘Inquiry into the Nautre and Causes of the Wealth of Nations’ adlı kitabında dünyaya açıklayacağı “doğal özgürlüğün açık ve basit sistemi” konusuna el atmıştır. 1750 yılı civarlarında ileride çok yakın arkadaş bulunacağı David Hume ile tanışmıştır. İskoçya Aydınlanması’nın ortaya çıkışında önemli rol oynayan diğer arkadaşkarı ile Edinburgh The Poker Kulübü’nün müdavimi olmuştur.
Adam Smith’in hıristiyan olan babası dinine çok bağlıydı ve İskoç Kilisesi’nin ılımlı kanadına üyeydi. Smith’in İngiltere’ye gidişinin arkasındaki sebebin İngiltere Kilisesi’nde kariyer yapmak istemesi olduğu söylense de bu konu ile ilgili kesin bir ispat yoktur ve aksine Smith’in İskoçya’ya deizm yanlısı olarak döndüğü bilinmektedir. Ayrıca çocukken babası aracılığıyla gönderildiği kiliseden kaçarak geri dönmüştür. Smith, felsefi olarak dinin ekonominin önünde bir engel olarak görmüş ve ateizm üzerinden düşünmüştür. Birçok yönden Darwin ile aynı görüştedir.
1751 senesinde Glasgow Üniversitesi’nin mantık profesörü, ertesi sene de ahlak felsefesi profesörü olarak atandı. Derslerinde etik, konuşma sanatı, hukuk, politik ekonomi ve “polis ve gelir” konularını işlemiştir. 1759’da Glasgow’daki bazı konferanslarını bir araya getirdiği The Theory of Moral Sentiments adlı kitabını yayınlamıştır. Bu kitap çıktığı zamanda Smith’in saygınlığının yayılmasını sağlamıştır. Kitabın ana teması insan ilişkilerinin verici ve alıcılar (yani birey ve toplumun diğer üyeleri) içindeki sempatiye ve anlayışa ne kadar bağlı olduğu üzerineydi. Lord Monboddo’nun 14 yıl sonra yayımlanan Of the Origin and Progress of Language kitabındaki geniş bir şekilde incelemesinde gösterildiği üzere, Smith’in bu ilk kitabındaki dil evrimi analizi yüzeyseldi. Yine de Smith’in akıcı ve ikna edici savunmaları belagatlı olsa da tartışılmazdır. Smith açıklamalarını Lord Shaftesbury ve Hutcheson gibi “ahlak duygusu” veya David Hume gibi faydaya değil, anlayışa dayatmaktadır.
Smith bu süreden sonra konferanslarında ahlak teorilerinden hukuk ve ekonomi konularına ağırlık vermeye başladı. Bir öğrencisinin 1763 civarından konferans notlarından Edwin Cannan aracılığıyla derlenip yayına giren ‘Lectures on Justice, Police, Revenue and Arms’ adlı kitapta Adam Smith’in politik ekonomi ile ilgiliki fikirlerinin gelişimi ile ilgili bir izlenim edinilebilir. Bu kitabın daha kapsamlı bir uyarlaması 1976 senesinde Lectures on Jurisprudence adlı Glasgow baskısı aracılığıyla yayımlanmıştır.
Adam Smith ile David Hume aracılığıyla tanışan Charles Townshend, 1763 yılı sonunda Smith’ten üvey oğlu genç Buccleuch Dükü’ne özel ders vermesini rica etti. Smith, gelecek iki sene boyunca talebesi ile, çoğunlukla Fransa’da yaptığı yolculuklar sırasında Turgot, Jean D’Alembert, André Morellet, Helvétius, ve özellikle çalışmalarına itibar ettiği fizyokratik düşüncenin başkanı François Quesnay gibi öncü aydınlarla tanıştı. Kirkcaldy’ye döndükten sonraki 10 seneyi ”An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations” adlı, 1776’da yayımlanan başyapıtı üzerinde çalışarak geçirdi. Kitap büyük çoğunluk aracılığıyla hüsnükabul gördü ve revaçta kalarak Smith’in ünlü olmasına neden oldu. 1778’de Adam Smith İskoçya’da vergiden sorumlu bir devlet bakanı olarak atandı, Edinburgh’a annesinin yanına yerleşti.
Adam Smith, 17 Haziran 1790 tarihinde Edinburgh’ta öldü.
Smith’in edebi vasiyetini yerine getirenler İskoç akademik dünyasından iki eski arkadaşıdır: fizikçi/kimyacı Joseph Black ve öncü yerbilimci James Hutton. Yazar arkasında birden fazla not ve yayımlanmamış yazılar bırakmıştır ama yayımlanmaya uygun olmayan her şeyin imha edilmesi için talimat vermiştir. History of Astronomy adlı yayımlanmamış bir makalesini basıma uygun görmüştür ve bununla birlikte diğer eserleri Essays on Philosophical Subjects adlı kitapta 1795 senesinde okuyucuyla buluşturulmuştur.
