Mehmet Çebi kimdir?
Kültür Sanat elçisi ve ünlü koleksiyoner Mehmet Çebi’nin hayat kıssasıdır.
Mehmet Çebi, 1968’de İstanbul Süleymaniye’de dünyaya geldi. Eğitim hayatına Namık Kemal İlkokulu’nda başlayan Çebi, lise eğitimini Bakırköy İmam Hatip Lisesi’nde tamamladı.
Ardından yükseköğrenimi için İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi Kamu İdaresi Bölümü’nü tercih etti. Tekrar tıpkı üniversitede, İktisat Fakültesi Toplumsal Siyaset Bölümü’nde master yaptı…
Ancak gönlünü de sanata kaptırmıştı çoktan. Beyazıt’ın lisanı olsa da konuşsaydı. Kesinlikle Mehmet Çebi’nin sahaflarda, Çınaraltı’nda geçirdiği vakitleri inci üzere dizili anlatırdı. Memlekette çok siyasal mezunu var diye düşündü. Sevdiği, onu keyifli eden işin peşinden gitmeye karar verdi.
KOLEKSİYONERLİĞE ADIM ADIM
Mehmet Çebi, şimdi lise sıralarında bir öğrenciyken sınır sanatına duyduğu ilgi ile sonunu şimdi kestiremediği bir yola meraklı adımlarla giriş yapmıştı.
1986’da başladığı üniversite eğitimini İstanbul Üniversitesi Beyazıt Kampüsü’nde almasıyla adımları perçinledi. Vakti Çınaraltı’nda sahaflarda geçiyordu. Katıldığı bir televizyon programında, “Arada okula da uğruyorduk.” diye esprili bir lisanla anlatacaktı geçen vakti.
Bugün lise ve üniversite kitaplarının satıldığı yer olarak kıymet gören sahaflar, o vakit sanatın konuşulduğu ve değerlendirildiği yerlerdi. Çınaraltı’nda, tespih ve saat cinsinde eşyalar satılırken, sahaflarda sınır levhaları, elyazması kitaplar, taş baskılar, fermanlar bulunurdu.
Çebi’nin lise sıralarından buralara taşıdığı bu merak, burada yeni dostlar edindikçe ilgisini daha da artırmıştı.
Öyle çok anısı oluşuyordu ki… Sahaflarda 1 numarada çabucak girince solda Turan Türkmenoğlu diye bir ağabeyi, en kıymetlilerinden biriydi. Ona gelen çok pahalı Osmanlı Devri hattatları ve yapıtlarına bakmalara doyamazdı.
Bir öteki sahaf Sinan Abi’sinden şöyle bir şey öğrenmişti:
Ve derlermiş ki:
“Bakın bu hoş bir şey. Değerli bir değeri olmasa da, bu size hediyemiz…”
SATIN ALDIĞI BİRİNCİ MODÜLÜN HİKAYESİ
Mehmet Çebi’nin üniversitede öğrenci olduğu, sahaflardan çıkamadığı yıllardı. Ancak şimdiye dek bir şeyde satın almamıştı…
Babası, Almanya’da emekçi olarak çalışıyordu. Bir gereksinimleri yoktu; lakin önemli bir şeyler satın alacak durumda da değildi.
Sonra Turan Abi’sinin dükkânında rastladı Kazasker Mustafa İzzet Efendi’nin iç içe geçmiş “Ali – Fatıma” yazılı istif levhasına.
Levhaya biçilmiş 700 dolarlık fiyatı taksit taksit ödemeyi teklif etti.
Mehmet Çebi, koleksiyonerlik macerasının birinci modülünü işte bu türlü satın aldı…
SONRA NE OLDU…
Mehmet Çebi, İmam Hatip mezunu olduğundan okuma yazma biliyordu. Ketebe okuyor, biraz da Osmanlıca biliyordu.
Yani teorik olarak bahse hâkimdi. Bir yandan bunun yararını görüyor, bir yandan da diğer ustalarla tanışıp kendini geliştiriyordu.
Tespih alıyordu. Saate de merakı vardı. Okul ona çok şey kazandırmıştı.
Okul bitmeden Nişantaşı’na gelip gitmeye başladı. Büyük müzayede yapan şirketler daima bu civardaydı.
Aldıklarını toparlayıp sanki satılır mı merakıyla bu şirketlerin yolunu tuttu. Birkaç adedini müzayedeye koydu.
Genç yaşının keşfeden yanı şaşkındı; elindeki eserler aldığının 5 – 10 katı fiyatına satılmıştı.
İşte o kritik kararı verdi Mehmet Çebi. Düşündü ki, memlekette zati çok sayıda siyasal mezunu vardı. Üzerine İktisat masterini yapıp yoluna sevdiği işlerin istikametinden devam etti.
Şaşkın genç yanı, keyifli olduklarının peşinden gitmesi gerektiğini de keşfetmişti.
Kendini ikna eden sesini dinlerken kendini evvel Fatih’te, akabinde da Nişantaşı’nda bu işlerin ticaretini yaparken buldu…
DÜNYAYI KEŞFETTİ
Her şey sıra ile takip edilirse muntazam bir dizilimle dökülüyordu insanın karşısına. O denli etrafa da dağılmıyordu. Bir sonraki adımında Mehmet Çebi, dünyayı takip etmeye başladı.
Zihnini ve ruhunu gelişmeye açmıştı. Sadece çizgi sanatı değil, bilhassa Türk fotoğrafını de takibe aldı. Türk fotoğrafının klasik ve çağdaş devri ile ilgilenmeye başlamıştı.
Batı fotoğrafında durum ne, nerelere gidiyor diye onun da peşine gidip kıyasa ortam hazırlıyordu. Bunun için Avrupa’da müzayedelere gitmeye, müzeleri gezmeye başladı.
Zaman geçiyor, Mehmet Çebi kendi içinde gelişirken, bilgilerle dönüşüyordu…
MEHMET ÇEBİ’YE NAZARAN SANAT
Mehmet Çebi, sanatın peşine düşerken pek çok duygusal kazanımla ruhunu uçuracağını biliyordu.
Şimdi ruhuna kattığı her bir sözde, sanat doluyor, yeni tariflerle güçleniyordu.
Bir gün bir televizyon programına çıkıp, “Şimdi bir şeyin sanat olabilmesi için çok değişik tarifler var. Tanımında değişmez bir yan var bence…” diyene kadar yürüdüğü yol ne lezzetliydi…
Mehmet Çebi’ye nazaran, sanatın değişik pek çok tanımı ortasında değişmeyen o yan, yenilik barındırması sorunuydu.
Bu mevzuyu şöyle örnekliyordu:
“Ben baktım ki, 17. yy’da yazılmış olan bir Hafız Osman’ın yazdığı hilye-i şerifi, 17. yy’dan 21. yy’a gelmişiz, 400 yıldır hattatlar takip ederek günümüze kadar getirmiş. Bunda bir sorun yok. Bir şey klasik olmuşsa hoştur aslında. Hoş olan şeyler klasik hale geliyor, tutunuyor, bilinir hale geliyor. Fakat tıpkı metni tıpkı kompozisyonla yazarken beşerler, bu sanattan çıkıp zanaata geçiyor. Neye benziyor bu? Mimar Sinan geldi Süleymaniye’yi yaptı biz 500 sene boyunca birebirini yapmaya devam ettik. Artık Süleymaniye çok kıymetli bir sanat yapıtıdır. Lakin taklitleri için biz tıpkı ifadeyi kullanabilir miyiz?”
ÇEBİ ANTİK ŞİRKETİ VE SONRASI
Mehmet Çebi, keşifleri ortasında şunu da fark etmişti. Koleksiyonculuk paradan evvel kültür gerektiriyordu; fakat para kazanmadan da bu işi yürütemezdi.
Bunun için 1990’da, Çebi Antik Şirketi’ni kurarak, sanat yapıtı ve antika ticaretine başladı.
Sanatı keşfetmek için çok çalıştığı yıllar birbirini kovaladı. 2000’lerin başında İstanbul Antik Sanat Müzayede Konutu ve Galerisi’ni kurdu.
Bir yandan da tespih ve sınır koleksiyonunu zenginleştirmek için çalışıyordu. Bir de şöyle bir şey düşünmüştü. Hz. Ali rivayet etmiş, Peygamber Efendimiz’in tabir-i caizse sözlerle portresini çizmiş, onun fiziki ve ahlaki özelliklerini anlatmış.
Mehmet Çebi, bu metne sadık kalarak nasıl yeni dizaynlar, yeni hilye çeşitleri ortaya koyarız düşünmüş, bilhassa hilye üzerinde ağırlaşarak yeni şeyler üretmeyi tasarlıyordu. Bir hududu olmadan tüm sanat kısımlarına beğenisini sunuyordu. İlgisi, bilgisi ve zevki bir ortaya geldiğinde ise, renkli mürekkepler, renkli kâğıtlar kullanan sanatkârları düşlüyordu.
Nasıl bir portre çıkarmak istiyorlarsa, onların hayal dünyasından çıkacaklara karşı heyecan duyuyordu. Sanatkarın kalbinden geçen ne ise, onlar Peygamberimiz’i harflerle görsel olarak nasıl tanım etmek istiyorsa, kendini onları teşvik edecek noktada bulmuştu kendini.
Bu niyet, çağdaş hattatların yazdığı Hilye-i Şerif’lerden oluşan bir koleksiyon çıkardı ortaya. Hiç yadsınamayacak bir kısmı yurtdışında olmak üzere büyük stant ve tanıtım tertipleri gerçekleştirdi.
Çebi, yalnızca dünyayı keşfetmiyor, keşfe çıktığı dünyanın bir modülü olmaya uğraş ediyordu…
2015’te, İstanbul Sanat ve Medeniyet Vakfı’nı kurdu.
Mehmet Çebi, doğduğu semte yıllar sonra manalı bir ikram bıraktı. Vakfa ilişkin Hilye-i Şerif ve Tespih Müzesi’ni, Süleymaniye’de ziyarete açtı.
Mimar Sinan imzası taşıyan “Siyavuş Paşa Medresesi”, bu müze için vakıflarca tahsis edildi.
MEHMET ÇEBİ’NİN EN BÜYÜK HAYALİ
Mehmet Çebi, müze sahibi bir koleksiyoner olarak Türkiye’nin müze sıkıntısı ile de her vakit yakından ilgilendi.
Bir açıklamasında, “Hem fizikî yer, hem sergilenen eser sayısı, hem de yapıtların kalitesi bakımından dünyada birinci beşe girebilecek bir çatı müzeye gereksinimimiz var.” diyen Çebi’nin en büyük hayali, İstanbul’da, Louvre, Hermitage, Metropolitan üzere büyük bir müzenin kurulmasıydı.
Kendisine yöneltilen “Bu müzelere neler konulacak?” sorusuna karşılık, Topkapı Sarayı, Arkeoloji Müzesi, Türk ve İslam Yapıtları Müzesi depolarında yüz binlerce yapıtın bulunduğunu, müze kurulduğunda bunlardan birkaç bininin sergilenebileceğini bilhassa vurguluyordu.
Ayrıca ekliyordu:
“Bu harika yapıtları neden müze depolarında çürütelim? Neden beşerler bu yapıtlara ulaşamasın?”
