Mimar Sinan kimdir
Osmanlı İmparatorluğu coğrafyasına inşa ettiği yapılarla tarihin en kıymetli mimarları ortasında yer alan Mimar Sinan’ın hayat kıssasıdır.
Yaklaşık 500 yıldır ayakta duran yapıtlarındaki ustalık, mimarlık ve mühendislikle hayranlık uyandırmaya devam ediyor. 1490’da Kayseri’nin Ağırnas köyünde doğan Sinan, Yavuz Sultan Selim periyodunda devşirme olarak İstanbul’a getirildi.
Yavuz’un Mısır seferine katılarak bölgedeki mimari yapıtları tanıma imkanı bulan Sinan, Selçuklu ve Safevi devri yapıları kadar antik yapıları da inceleyerek, mimari-şehir ilgileri konusunda birikim kazandı.
Kanuni Sultan Süleyman periyodunda ise yeniçeri olan Sinan, Yasal’ın 1521 Belgrad ve 1522 Rodos seferlerine katıldıktan sonra başarılarıyla süratle yükseldi.
Irakeyn seferi sırasında 1534’te Lütfi Paşa’nın buyruğuyla Tatvan’da 3 kadırga yapan Sinan, bu gemileri top, tüfek üzere silahlarla donatıp yönetimini de üstlenerek Safevi birliklerinin durumu hakkında bilgi topladı.
Seferlerde yer aldı
Birçok seferde Yasal’ın yakınında bulunup hizmet eden, çeşitli rütbeler alan Sinan’ın asıl hedefi ise mimarlık yapmaktı.
Lütfi Paşa’nın görevlendirmesiyle 1538’de Karaboğdan (Moldova) seferinde Prut Irmağı üzerine 13 günde yaptığı köprü ile Yasal Sultan Süleyman’ın takdirini kazanarak, baş mimarlığa yükseldi.
Sinan, bu olay sonrası askerlikten ayrılarak kendisini büyük eserler vereceği mimarlığa adadı. Mimar Sinan, baş mimarlık misyonunu Yasal Sultan Süleyman, II. Selim ve III. Murat vaktinde 49 yıl mühletle yaptı.
Pergel görünümlü türbe
Ömrünün son devrine kadar üretkenliğini sürdüren Mimar Sinan, 1588’de İstanbul’da vefat etti . Üstten bakıldığında pergel görünümünde olan türbesi, “şaheseri” olarak nitelendirilen Süleymaniye Külliyesi’nin kenarında yer alıyor.
Adına düzenlenen vakfiyeye nazaran eşi Mihri Hatun olan Mimar Sinan’ın birebir dokümana nazaran 3 çocuğu bulunuyor. Bunların kendisi hayattayken şehit olan oğlu Mehmed, başkaları ise Neslihan ve Ümmühan isimlerini taşıyan kızları olduğu biliniyor.
50 yıllık mimarlık serüveni
Mimar Sinan, yaklaşık 50 yıllık mimarlık serüveninde irili ufaklı yüzlerce yapıyı tasarlayıp inşa ve tamir etti.
Sinan, ömrü boyunca 82 cami, 52 mescit, 55 medrese, 7 darülkurra, 20 türbe, 17 imaret, 3 darüşşifa, 6 su yolu, 10 köprü, 20 kervansaray, 36 saray, 8 mahzen ve 48 de hamam olmak üzere 350’den fazla yapıta imza attı.
Eserleri ortasında öne çıkanlar
Eserleri ortasında en çok mescitler ve külliyeler dikkati çekse de Mimar Sinan, köprü ve su kemeri üzere farklı alanlarda da kıymetli eserler ortaya koydu.
Devrinin sanat kısımlarının birçoğu ile yakından ilgilenen Mimar Sinan’ın yapıtları 16. yüzyıl Osmanlı çini, çizgi, oymacılık ve tezyinat sanatlarını da bünyesinde barındırıyor.
Sinan, mimar başı olduğu sürece yalnızca cami, külliye ya da köprü inşa etmedi, farklı alanlarda da çalışmalar yaptı, birtakım eski yapıları restore etti.
Ayasofya-i Kebir Cami-i Şerifi’nin ayakta kalması için değerli çalışmalar yapan Sinan, 1573’te buranın kubbesini onararak etrafına, destekli duvarlar yaptı. Bu yapıtın bugünlere sağlam olarak gelmesini sağladı.
Ferman yayınlattı
Eski yapıtlarla abidelerin yakınına inşa edilen, onların görünümlerini bozan yapıların yıkılması da onun çalışmaları ortasındaydı. Bu sebeplerle Zeyrek Camii ile Rumeli Hisarı civarına yapılan kimi mesken ve dükkanların yıkımını sağladı.
Su yolları, İstanbul caddelerinin genişliği, meskenlerin imali ve lağımların bağlanmasıyla da uğraştı.
Sokakların darlığı sebebiyle ortaya çıkan yangın tehlikesine dikkati çekip bu konuda ferman yayınlattı.
Önemli eserleri
İmparatorluğun birçok noktasında katkılar veren Mimar Sinan, mesleğinde katettiği kademeleri 3 büyük yapıtıyla tanımladı. Sinan, 1548’de tamamladığı Şehzade Mescidi’ni çıraklık yapıtı, 1557’de tamamladığı Süleymaniye’yi kalfalık yapıtı, 1575’te ibadete açılan Selimiye’yi ise ustalık yapıtı olarak nitelendirdi.
Kanuni Sultan Süleyman’ın, Saruhan Sancak Beyefendisi iken 22 yaşında ölen oğlu Mehmet ismine yaptırdığı Şehzade Mescidi, 1543-1548’de ismini verdiği semtte inşa edildi.
Mimar Sinan yaptığı birinci büyük sultan mescidi olan ve çıraklık yapıtım dediği Şehzade Mescidi’nde, yarım kubbe çalışmasını birinci kere ele aldı. Birinci çift eksenli ve simetrik yapı olma özelliğini taşıyan kare planlı caminin üzeri, yarım küre biçiminde büyük, etrafında ise 4 yarım kubbeyle örtülerek inşa edildi.
Eşsiz mimari özellik
Bütün kubbelerin, 4 büyük fil ayağı üzerine oturduğu mescitte de Mimar Sinan’ın öteki yapıtlarında görülen sadelik ve tezyinat göze çarpar.
Şehzade Mescidi’nin büyük dış avlusu 6 kapılı inşa edilirken cümle kapısı duvarının iki yanındaki ikişer şerefeli çift minaresi, yapının en dikkati çeken kısımları ortasında yer alıyor.
Külliye olarak inşa edilen mescitte ayrıyeten imaret, medrese, tabhane ve türbeler bulunuyor.
Mimar Sinan öldü
Mimar Sinan 17 Temmuz 1588’de hayatını kaybetti.
